امروزه انواع فرسودگی شغلی، در اکثر جوامع دیده می شود که در محیط های کاری مختلف و با شدت های مختلف رخ می دهد. در این روزها، مفاهیمی چون فرسودگی شغلی و استرس شغلی به عنوان مسائلی جدی و پراهمیت، در حوزه سلامت و روانشناسی شغلی مورد توجه قرار گرفته اند. فرسودگی شغلی به عنوان یک سندروم روانشناختی، تأثیرات گسترده ای بر عملکرد و رضایت کاری افراد دارد و می تواند در صورت عدم مدیریت، به مشکلات جسمی و روحی منجر شود. در این مقاله، قصد داریم به بررسی عوامل و مراحل فرسودگی شغلی، درمان فرسودگی شغلی و تفاوت فرسودگی شغلی با افسردگی بپردازیم تا بهترین راهکار ها برای حفظ سلامت روان و فیزیکی در محیط کاری را ارائه دهیم.
فرسودگی شغلی چیست؟
مفهوم فرسودگی شغلی در سال ۱۹۷۴ توسط هربرت فرودنبرگر در کتابش به نام “فرسودگی شغلی: هزینه های موفقیت” مطرح شد. این اصطلاح به وضوح به مشکلات و خستگی های روحی و جسمی که ناشی از کار و فعالیت های روزانه در محیط کار است، اشاره دارد. فرسودگی شغلی وضعیتی است که در آن افراد به دلیل استرس و فشار های مکرر در محیط کار، احساس خستگی شدید، تهی شدن و ناتوانی در مواجهه با نیاز های زندگی را تجربه می کنند. این وضعیت می تواند باعث کاهش انگیزه، کاهش عملکرد، افزایش تعداد خطا ها، و افزایش تنش و اضطراب در افراد شود.
فرسودگی شغلی چیست؟
انواع فرسودگی شغلی
انواع فرسودگی شغلی به دو نوع اصلی تقسیم می شود:
- فرسودگی شغلی عاطفی: هنگامی اتفاق می افتد که احساس می کنید از وظایفتان خسته شده اید. در این حالت، انگیزه کافی برای انجام کارها را ندارید و به بی رغبتی از کار خود رنج می برید.
نشانه ها:
- عدم تناسب میان زندگی شخصی و حرفه ای
- کاهش ارتباط عاطفی با کار
- احساس بی اشتیاقی نسبت به وظایف
راه های درمان:
- بهبود تعادل کار با زندگی
- تنظیم ساعت کاری انعطاف پذیر
- ارائه حمایت و پشتوانه اجتماعی
- آموزش مدیریت استرس
- فرسودگی شغلی فیزیکی: این نوع فرسودگی به کاهش انرژی و استقامت فیزیکی ناشی از خستگی بدنی اشاره دارد.
نشانه ها:
- خستگی بدنی
- کاهش توانایی فیزیکی
- کاهش استقامت
راه های درمان:
- استراحت مناسب
- تمرینات ورزشی منظم
- تغذیه سالم
- مراقبت از سلامت جسمانی
علائم فرسودگی شغلی
پس از شناخت انواع فرسودگی شغلی نوبت به آشنایی با علائم آن می رسد. علائم فرسودگی شغلی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
علائم فیزیکی:
- احساس خستگی و کاهش انرژی پایدار
- درد و سردرد مزمن
- ضعیف شدن سیستم ایمنی و بیماری های مکرر
- تغییرات در الگوی خواب و اشتها
علائم عاطفی:
- حس شکست و ناامیدی از خود
- از دست دادن انگیزه و احساس بی اشتیاقی
- احساس محرومیت و تنهایی
- دیدگاه منفی و بدبینی نسبت به زندگی و کار
- کاهش رضایت و احساس موفقیت در زندگی شغلی
علائم رفتاری:
- انجام وظایف با بی توجهی و بی انگیزه
- استفاده از مواد مخدر یا الکل به عنوان فرار از واقعیت
- اجتناب از تعامل با دیگران و ایجاد فاصله
- بروز عصبانیت و خشم زیاد در مواقع کمترین فشار
- تاخیر در انجام وظایف و غیبت های مداوم از محل کار
عوامل ایجاد فرسودگی شغلی
- فشار های کاری: بار زیادی از وظایف و مسئولیت ها، مهلت های کوتاه و فشارهای زمانی ممکن است باعث افزایش استرس و فرسودگی در کارمندان شود.
- بی عدالتی در تقسیم کار: تخصیص وظایف نامناسب و ناعادلانه ممکن است منجر به ایجاد فرسودگی شغلی شود.
- نقص در حمایت سازمانی: عدم حمایت و تشویق مناسب از سوی مدیران و سازمان می تواند باعث احساس ناامنی و بی ثباتی در کارمندان شود و فرسودگی را افزایش دهد.
- کمبود حمایت اجتماعی: کمبود حمایت و ارتباطات موثر با همکاران و مدیران می تواند احساس انزوا و فرسودگی را تشدید کند.
- دم تعادل بین کار و زندگی: ناتوانی در حفظ تعادل بین کار و زندگی ممکن است باعث افزایش استرس و خستگی شود.
- نداشتن فرصت پیشرفت: عدم وجود فرصت رشد و پیشرفت شغلی می تواند افراد را به احساس بی انگیزگی و فرسودگی بیشتر برساند.
- محیط کار نامناسب: شرایط فیزیکی و روانی نامطلوب در محیط کار می تواند به عنوان یک عامل مهم در ایجاد فرسودگی شغلی عمل کند.
- عدم توانایی در تعاملات اجتماعی: عدم توانایی در تعاملات اجتماعی می تواند باعث فرسودگی سریع افرادی شود که مشکلاتی در برقراری ارتباطات مثبت و سالم با همکاران یا مدیران خود دارند.
عوامل ایجاد فرسودگی شغلی
مراحل فرسودگی شغلی به شرح زیر است:
- مرحله ماه عسل: این مرحله با مثبت اندیشی و شور و شوق آغاز می شود. در ابتدای شروع یک شغل جدید یا پرداختن به وظایف جدید، احساس رضایت و بهره وری بالایی وجود دارد.
- مرحله ابتدایی استرس: در این مرحله، افراد احساس می کنند که انرژی شان به پایان رسیده و با احساس مبهمی از زوال روبرو هستند. این احساس معمولا با نشانه هایی همچون عدم رضایتی از کار، کاهش عملکرد، مشکلات در خواب و احساس خستگی همراه است.
- مرحله استرس مزمن: در این مرحله، استرس به طور پایدار و مداوم حضور دارد و بر کار شما تأثیر می گذارد. این ممکن است باعث بی میلی، ناتوانی در تمرکز و اختلال در روابط اجتماعی، بیماری جسمی، خشم و افسردگی شما شود.
- مرحله فرسودگی شغلی: در این مرحله، فشار و استرس به حدی بالا می رسد که شما دچار فرسودگی شغلی می شوید. شخص احساس می کند که مورد ستم قرار گرفته است و احساساتی همچون بدبینی، شک و تردید نسبت به خودش رو به افزایش است.
- مرحله عادت به فرسودگی: وقتی رخ می دهد که برای درمان آن اقدامی انجام نشود و به طور معمول برای فرد جزئی از زندگی روزمره اش می شود. این ممکن است به ایجاد اضطراب یا افسردگی و خستگی مزمن ذهنی و جسمی منجر شود. در این مرحله، فرد ممکن است شغل خود را از دست بدهد.
این مطلب ادامه دارد…
